Известные имена

Назырбаев Қ.

Назырбаев ҚайырдыНазырбаев Қайырды (1947), журналист, ақын, баспагер.
Назырбаев Қайырды 1947 жылы 2 қазанда Шығыс Қазақстан облысы, Катонқарағай ауданы, Таңба (қазіргі Еңбек) ауылында колхозшы-шаруаның отбасында дүниеге келді.
1963 жылы Қ. Назырбаев Еңбек сегіз жылдық мектебін, 1966 жылы Сұлтанмахмұт Торайғыров атындағы (қазіргі Әбдікерім атындағы) Шыңғыстай орта мектебін бітірді. Өлең жазуды Қайырды мектеп қабырғасында жүргенде бастаған. Оның өлеңдері мен әңгімелері аудандық «Еңбек туы», «Арай», Шығыс Қазақстан облыстық «Коммунизм туы», республикалық «Лениншіл жас», «Социалистік Қазақстан» газеттерінде, «Қазақстан әйелдері», «Жұлдыз» журналдарында жарияланды.
Орта мектептен соң Қайырды Назырбаев «Өрел» совхозында шопан, мәдениет қызметкері, Еңбек сегіз жылдық мектебінде мұғалім болып істеді. Ол 1968 жылдан бастап журналистік жұмысқа бірыңғай бет бұрып, Шығыс Қазақстан облыстық «Коммунизм туы» газетінде әдеби қызметкер, Катонқарағай, Үлкен-Нарын және Зырян аудандары бойынша меншікті тілші, 1969 жылы Күршім аудандық «Коммунистік еңбек» (Коммунистический труд) газетінде аудармашы болды. Одан кейін Қ.Назырбаев Шығыс Қазақстан облыстық теледидар және радио хабарын тарату комитетінде облыстық радионың редакторы, осы комитетке қарасты шекаралық Катонқарағай радиоредакциясында 1971-1980 жылдары жауапты редактор болып істеді. Қ. Назырбаев 1974-1980 жылдары С.М.Киров атындағы Қазақ мемлекеттік университетінің журналистика факультетін өндірістен қол үзбей сырттай оқып бітірген.
1980–1990 жылдары Қ.Назырбаев Катонқарағай аудандық «Арай» (Луч) газетінде редактордың орынбасары, 1991 – 1997 жылдары осы газеттің редакторы қызметін атқарды. 1997 жылы Катонқарағай және Үлкен-Нарын аудандары біріктірілген соң, 2000 жылғы қараша айына дейін Қ.Назырбаев «Арай» (Луч) газеті редакторының орынбасары лауазымында Катонқарағай аймағында жұмыс істеді.
2000-2002 жылдары Қайырды Назырбаев Астанадағы мемлекеттік «Елорда» баспасының редакторы, 2002–2008 жылдары «Аударма» баспасының бас редакторы, директоры міндетін атқарса, ал 2009 жылдан бері «Нұра-Астана» баспасының директоры болып істеп келеді.
Қайырды Назырбаевтың өлеңдері 1999 жылы Астанадан шыққан «Ағажай Алтайдай жер қайда» атты топтама жинақта басылды.
Қайырды Назырбаев Қазақстан Журналистер және Жазушылар Одақтарының мүшесі. Ол Қазақстан Журналистер Одағының 7 съезінің» (Алматы,1987), газет шығарушылар Ассоциясы Бүкілодақтық съезінің (Мәскеу,1991), республикалық «Қазақ тілі» қоғамы құрылтайының (Алматы,1992) делегаты. Тәжірибелі журналист, баспагер-жазушы, ақын Қайырды Назырбаев – «Қазақстан Республикасы Баспа және Полиграфия ісінің қайраткері» және «Қазақстан Республикасының Мәдениет қайраткері» төсбелгісімен және «Астанаға 10 жыл» мерекелік медалімен марапатталған. Назырбаев Қайырды «Катонқарағай ауданының Құрметті азаматы» (2007).

Қ. Назырбаев шығармалары
Произведения Назырбаева К.
Кітаптар - Книги

Ағажай, Алтайдай жер қайда : Өлеңдер жинағы. - А. : Полиграфия, 1999. - 303 б.

Алпысқызы, Зәбилә. Ұстаз тағылымы / З. Алпысқызы. - Астана : [б.ж.], 2003. - 244 б.

Назырбаев, Қайырды. Таудағы таңба : өлеңдер, мақалалар, ел ішіндегі бірқақпайлар, әңгімелер, новеллалар, аудармалар, әріптестер лебізі / Қ. Назырбаев. - Астана : Фолиант, 2007. - 320 б.

Назырбаев, Қайырды. Қаратай баба зираты / Қ. Назырбаев. - Астана : Нұра-Астана, 2010. - 36 б. Назырбаев, Қайырды. Катонқарағай [Мәтін] / Қ. Назырбаев. - Астана : Фолиант, 2011. - 280 б.

Мақалалар - Статьи

Назырбаев, Қ. Алтайдың аңыз адамы: [Бошай Кітапбаевтың 100 жылдығына орай] / Қ. Назырбаев. - Мәтін // Жас алаш. - 2023. - 2 наурыз. - Б. 4.

Назырбаев, Қ. Қалихан аға қадірліміз еді: жазушы Қалихан Ысқақтың туғанына 90 жыл толуына орай естеліктер топтамасы / Қ. Назырбаев . - Мәтін // Арайлы Катонқарағай. - 2024. - 27 қыркүйек (N39). - Б. 4.

Назырбаев, Қ. Қаратай бабамыздың зираты қалай табылды ? : [Қаратай бабамыз өз заманында батыр, ел басқарған белгілі билердің бірі. Найман елі Алтайдан Балқашқа дейінгі кең байтақ жерді жайлаған ірі мемлекет. Осы Қаратай бабамыздың зираты табылып, оған катонққарағайлық ұрпақтардан ескерткіш тақта орнатылды. Осы зиратты іздестіру туралы көлемді мақала ] / Назырбаев Қ. - Мәтін : визуальды // Арайлы Катонқарағай. - 2024. - 20 қыркүйек. - Б. 4-5.

Қ. Назырбаев туралы әдебиет
Литература о Назырбаеве К.
Кітаптар - Книги

Қапанов, Болатбек. Анамдай әлпештеген Асқар Алтай / Б. Қапанов. - Өскемен : [б. ж.], 2011. - 566 б. (Введено оглавление)

Мақалалар - Статьи

Қаңтарбаев Ә. Өткен ғасырлардан жеткен сарын / Қаңтарбаев Ә. // Дидар. - 2006. - 14 ақпан.- Б. 6

Қызыр, Ж. Өр Алтайға кіндігімен байланған журналист-жазушы: катонқарағайлық жазушы Қайырды Назырбаев туралы / Ж. Қызыр. - Мәтін (визуалды) // Арайлы Катонқарағай. - 2024. - 28 маусым (N26). - Б. 4.

 

Найманбайұлы Ә.

Найманбаев Әсет

Найманбайұлы Әсет (1867-1922 жж.) - ақын, әнші, композитор.

Семей облысы (қазіргі Шығыс Қазақстан), Үржар ауданы, Бақты ауылында дүниеге келген. Балалық шақтан ән айтып, өзі де құраған. Халық арасында Әсеттің «Інжу-Маржан», «Мақпал», «Майда қоңыр», «Гаухар қыз», «Әпитөк» т.б. әндері кеңінен танымал. Әсет «Салиха - Самен», «Ағаш ат», «Перизат», «Үш жетім қыз», «Нұғыман - Нағым», «Мәлік - Дарай», «Жәмсап», «Кешубай» қисса-дастандарының авторы. Әншінің музыкалық-ақындық қабілеті Ырысжан, Бақтыбай, Кәрібай, Әріп, Қали, Самет, Қосымбай, Қызыр, Кемпірбай, Малика сынды ақындармен айтысы барысында қалыптасқан. Ең танымал айтыстар - «Әсет пен Ырысжанның айтысы», «Әсет пен Кәрібайдың айтысы». 1910 ж. Әсеттің Л. Хамиди жазып алған әндері жарияланады.    

Кеңес дәуірінде Әсет Найманбайұлының өлеңін алғаш С. Сейфуллин (1925) жариялаған. Әсеттің өмірі мен шығармашылығы жайлы алғашқы мақала 1936 жылы жарық көрген (авторы Б. Ысқақов).

Әсет Найманбайұлы шығармаларының тұңғыш жинағы 1968 жылы шығады (құрастырған Б. Адамбаев). Бұл жинаққа ақынның 34 өлеңі (әнін қоса), 4  айтысы, 4 қисса-дастаны енген. 1988  жылы Б. Нұржекеев құрастырған «Әсет» атты жинағында 29 ән, 71 өлең, 10 айтыс, 8 қисса-дастаны жарияланған.

 

Ә. Найманбайұлының шығармалары

Произведения А. Найманбайулы

 

Кітаптар - Книги

 

Найманбаев, Ә. Шығармалар [Мәтiн: өлеңдер, айтыстар, дастандар / Ә. Найманбаев. - Алматы : Жазушы, 1968.

Найманбаев, Ә. Шығармалар [Мәтiн] : өлеңдер, айтыс-қағыстар мен дастандар / Ә. Найманбаев. - Алматы : Жазушы, 1988. - 304 б.

Найманбайұлы, Ә. Iнжу-маржан [Мәтiн] / Ә. Найманбайұлы. - Алматы:  Өнер, 1992. - 144 б.

Найманбайұлы, Ә. Толық шығармалар жинағы [Мәтiн] : Т.1 / Ә. Найманбайұлы ; Абай атын. Қазақ ұлттық пед. ун-тi ; Жамбылтану және халық ақындары ғылыми-зерттеу ин-ты ; құраст. С. Қожағұл ; жауап. ред. Б. Ыбырайым. - Алматы: Ұлағат, 2012. - 248 б.  

Найманбайұлы, Ә. Толық шығармалар жинағы [Мәтiн] : Т. 2 / Ә. Найманбайұлы ;  Абай атын. Қазақ ұлттық пед. ун-тi ; Жамбылтану және халық ақындары ғылыми-зерттеу ин-ты ; құраст. С. Қожағұл ; жауап. ред. Б. Ыбырайым. - Алматы: Ұлағат, 2012. - 368 б.

Найманбайұлы, Ә. Інжу-маржан [электрондық ресурс] : [Ә.  Найманбайұлының 125 жылдық мерейтойына орай әншінің өмірі, шығармашылығы, өлеңдерінің шығу тарихы сөз болады] / Ә. Найманбайұлы. - Алматы : Өнер, 1992. - 144 б. - М-ВООК "Өлкетану" Түпнұсқа Үржар аудандық кітапханасында.

Найманбайұлы, Ә. Шығармалары [Мәтiн] : өлең-толғаулар, дастан-хикаяттар, айтыстар / Ә. Найманбайұлы.- Астана :  Фолиант, 2013. - 416 б. - (Сарыарқа кiтапханасы).

***

Найманбайулы, А. Лебединая песня[Текст] : стихи /А. Найманбайулы // Аманат.- 2006.- № 6.- С. 62-63.

Найманбайулы, А. Девушка Гаућар;  Қаракөз – черноглазая[Текст] : песни / А. Найманбайулы ; переводВс. Рождественского; сост. Д.Г.Пряхина // Небосвод над моей головой  : фольклор и литературные памятники Казахстана.– М: Худ.лит, 2010.- С. 377-378.

Найманбайулы, А.Лебединая песня[Текст] : песни /А. Найманбайулы ;перевод Вл.Цыбина ; сост. Д.Г.Пряхина // Небосвод над моей головой: Фольклор и литературные памятники Казахстана.- М.: Худ.лит, 2010.- С.378-380.

 

Ә. Найманбайұлының мерзімді басылымдар мен жинақтардағы жарияланымдары

Публикации в периодических изданиях и сборниках Ә. Найманбайулы

 

Найманбаев, Ә. Нұғман-Нағым [Мәтін] / Ә. Найманбаев // Абай. - 2002. - №1.- Б. 62 - 66.

Найманбайұлы, Ә. Ақырғы сөз [Мәтiн] : өлең / Ә. Найманбайұлы // Егемен Қазақстан. - 2004. - 20 наурыз . - Б. 3.

Найманбайұлы, Ә. Ақынның соңғы өлеңi [Мәтiн] / Ә. Найманбайұлы ;  жазып алған Р. Қожаұлы // Ақ желкен. - 2006.- N 9. - Б. 28.

Найманбайұлы,  Ә. Атым Әсет арындаған ; Аңшының әнi [Мәтiн] : өлеңдер / Ә. Найманбайұлы // Қазақ әдебиетi. - 2007. - 3 - 9 тамыз. - Б.6.

Найманбайұлы, Ә. Болжаусыз осы екен ғой өлiм деген..; Адамның жасы жөнiнде; Ақырғы сөз [Мәтiн] : өлеңдер / Ә. Найманбайұлы  // Қасым. - 2012.  - № 3. - Б.13 - 18.

 

Ә. Найманбайұлының өмірі мен шығармашылығы туралы әдебиеттер

Литература о жизни и творчестве А. Найманбайулы

 

Дастандар [Мәтін] : октябрь революциясына дейінгі қазақ ақындарының дастандары. - Алматы : Қазмемкөркемәдеббас, 1960. - 322 б.

Майчекин, М. Портреттер[Мәтін]/ М.Майчекин - Алматы : Жазушы, 1969. - 112 б.

Жұбанов, А. Замана бұлбұлдары [Мәтін] : / А. Жұбанов - Алматы : Дайк-Пресс, 2001. - 440 б. - Әсет:  б. 266-278.

Семей өңірінің ақын-жазушылары [Мәтін] : био-библиографиялық көрсеткіш / Абай атындағы әмбебап ғылыми кітапхана. - Семей : Талант, 2005. - Әсет Найманбайұлы : б. 66-68.

Қазақстан композиторлары [Мәтін] = Композиторы Казахстана : анықтамалық / ред. А. Қоныс. - Алматы : Sansam, 2011. - 216 б. - Әсет Найманбайұлы: б. 50-51.

Тілешов, Е. Алаш қозғалысы [Мәтін] : энциклопедиялық анықтамалық / Е. Тілешов, Д. Қамзабекұлы. - Алматы : Сардар, 2014. - 528 б. – Әсет Найманбайұлы: б. 97.Шығыс Қазақстан Облысы [Мәтін] : энциклопедия. - Алматы : Қазақ энциклопедиясы, 2014. - 848 б. – Әсет Найманбайұлы : б. 223-224.

 

1980  - 1998

 

Түгелбаев, А. Тереңге тамыр тартқан [Мәтін] : Әсеттің аударма өлеңдері / А.Түгелбаев // Білім және еңбек. - 1987. - № 7. - 47 б.

Адамбаев, Б. Алтын сандық  [Мәтін] : әдеби мақалалар / Б. Адамбаев. - Алматы : Жазушы, 1989. - 200 б.

Керейқұлов, Қ. Шабытты шақ [Мәтін] / Қ. Керейқұлов // Лениншіл жас. - 1989. - 31 наурыз.- Б. 2.

Болғанбаев, Ә. Алашқа аты шыққан Әсет ақын [Мәтін] / Ә. Болғанбаев // Халық Кеңесі. - 1991. - 2 қараша. - Б. 3.

Бекбосынов, О. Әсет ақын қайда туған [Мәтін] / О. Бекбосынов // Халық Кеңесі. - 1992. - 2 қараша. - Б. 2.

Құдайбергенов, Т. Ақынды еске алғанда [Мәтін] : Әсет ақынның 125 жыл толуына орай / Т. Құдайбергенов // Семей таңы. - 1992. - 4 шілде. - Б. 4. 

Мамырбаев, Ш. Ақын арманы [Мәтін] / Ш.Мамырбаев // Семей таңы. - 1992. - 1 ақпан. - Б. 2. 

Абайдың ақын шәкірттері [Мәтін]. 3-ші кітап / алғы сөзін жазып, баспаға әзірлеген Қ. Мұхамедханұлы. - Алматы : Дәуір, 1995. - 224 б.  

Толыбаев, Қ. Әсет [Мәтін] : [Ә.Найманбайұлы туралы] / Қ. Толыбаев. - Алматы : Өнер, 1995. - 400 б.

Жақыпов, А. Адамның бұлбұлы [Мәтін] : [ақын Әсет Найманбайұлының туғанына 130 жыл] / А. Жақыпов  // Егемен Қазақстан. - 1997. - 6 ақпан.- Б. 4.

Айтова, Ж.  Әсет және қазақ фольклоры  [Мәтін] : [Ә.Найманбайұлы туралы] / Ж. Айтова // Семей университетінің хабаршысы. - 1998. - №2.- Б.149-154.

Әсеттің жария болмаған өлеңдері [Мәтін]  // Дидар. - 1998. - 17 қараша.- Б. 2.

Бекбосын, О. Мұражайдан еседі Әсет әні [Мәтін] : [Мақаншы ауылындағы Ә. Найманбайұлының мұражайы туралы] / О. Бекбосын // Дидар. - 1998. - 28 мамыр. - Б. 3.

 

2000 - ...

 

Қожағұлов, С. Әсеттің "француз қиссасы" [Мәтін] : [Ә.Найманбайұлының "Француз қиссасының" шығу тарихынан] / С. Қожағұлов // Қазақ тілі мен әдебиеті. - 2000. - №2.- Б. 36-38.

Мәсімхан, Д. Сарап [Мәтін]: әдеби-зерттеу мақалаларының жинағы / Д. Мәсімхан - Астана : Елорда, 2001. - 240 б.

Толыбаев, Қ. Ән салсаң Әсеттей сал әсемдетіп... [Мәтін] / Қ. Толыбаев // Қазақстан-Заман. - 2002. - 7 маусым.- Б.12.

Нұржекеұлы,  Б. Өнер құдіреті  [Мәтін] / Б. Нұржекеұлы - Алматы : Білім, 2003. - 100 б. - (Уақыт және қаламгер).

Мұхамадиұлы, М. Ақынннан қалған асыл сөз [Мәтін] / М. Мұхамадиұлы // Семей таңы. - 2004. -  29 қазан. - Б.14. 

Қазақ халқының дәстүрлі музыкасы [Мәтін]   / Т. Жұмалиева, Д. Ахметбекова. - Алматы, 2005. - 557 б.

Чугаева Н. Найманбайұлының "Салиха-Сәмен" поэмасындағы романтизм [Текст] : сборник докладов международной студенческой научно-практической конференции / Н.Чугаева // Студент и лидерство: программа профессионального роста и карьеры (18-19 мая 2007г.). - Усть-Каменогорск, 2007. - С. 7.

Бақтыбаев, С. "Әсеттей сал ән салсаң..." атты дәстүрлі әншілер байқауына [Мәтін] / С. Бақтыбаев // Мәдениет жаршысы  / Шығыс Қазақстан облыстық мәдениет басқармасы=Управление культуры Восточно-Казахстанской области. - Өскемен, 2009. - № 11.- Б. 4-5.

Ердембеков, Б.  Әсет ақын мұрасы хақында [Мәтін] / Б. Ердембеков // Семей таңы. - 2009. - 15 қаңтар.- Б. 3.

Нұғман, Ә. Қазақтың әншілік дәстүрі [Мәтін] / Ә. Нұғман. - Алматы : Арыс, 2009. - 235 б.

Кенжебайұлы, Б. Бес томдық шығармалар жинағы [Мәтін] / Б. Кенжебайұлы Т. 1 : Түрік қағанатынан бүгінгі күнге дейін.. - Алматы : Асем-систем, 2010. - 344 б.

Білгенге маржан [Мәтін] : қанатты сөздер мен мақал-мәтелдер / құраст. А. Қ. Керімтаев. - Алматы : Көркем баспасы, 2010. - 416 б.

Разуев, Ә.  Ақын  Әсеттің бойтұмары [Мәтін] / Ә. Разуев // Ертіс өңірі. - 2010. - 8 қыркүйек. - Б.12.

Разуев, Ә. Әсет  Найманбайұлының мұражайы [Мәтін] / Ә. Разуев // Уақыт тынысы. - 2010. - 15 мамыр. - Б. 5.

Еділбаева,  Г.  Ә.Найманбайұлының қисса - дастандары [Мәтін] / Г.Еділбаева // Вестник Казахстанско-Американского Свободного Университета. - 2006. - №2. - Б. 146-150.

Маман,  Ж. Әсеттің ақырғы әні [Мәтін] : музыкалы хикаят / Ж. Маман // Таң-Шолпан. - 2012. - № 1. -  Б. 88 - 119.

Разуев, Ә. Бір сапардың ізімен [Мәтін] : ақын Ә. Найманбайұлының туғанына 145 жыл / Ә. Разуев // Уақыт тынысы - Пульс времени. - 2012. - 27 қыркүйек.- Б. 3.

Қазақтың 100 поэмасы [Мәтін]. Т. 1. - Алматы : Жазушы, 2013. - 376 б.

Дәулетхан, Ә. Әсет Найманбай мен Шылбы-Әлім Ахұн Көбекұлының жазысқан өлең хаттары жөнінде [Мәтін] / Ә. Дәулетхан // Дәстүр. - 2014. - №6. - Б. 52-57.

***

Поэты пяти веков : Казахская поэзия XV-начала XX веков. - Алматы : Жазушы, 1993. - 334 с.

Жубанов, А. Соловьи столетий : Очерки о народных композиторах и певцах / А. Жубанов - Алматы : Дайк-Пресс, 2002. - 456 с. - Асет:  с. 278-291.

Гайнуллина, Ф.А. Литература Семипалатинского Прииртышья [Текст]  / Ф.А. Гайнуллина // Семипалатинск, 2002. - 132 с.

Литература Казахстана [Текст]: энциклопедический справочник. -  Алматы: Аруна, 2010. -Асет Найманбаев:  с. 71.

 

2000 - ...

 

Шака, А. Акын-импровизатор, поэт, композитор [Текст] : [к 135-летию великого казахского акына А. Найманбаева] / А.Шака // Рудный Алтай. - 2002. - 6 авг. -  С. 4.

Баймагамбетова, Л. Асет Найманбаев  [Текст]: талантливый ученик Абая / Л.Баймагамбетова // Семипалатинские вести. - 2007. -  1 нояб. -  С. 3.

Шака, А. Алаколь внимает Асету [Текст] / А.Шака // Рудный Алтай. - 2007. -  7 авг. -  С. 10.

Музей певца и композитора [Текст] : со дня открытия в с. Маканчи музея А.Найманбаева исполнилось 20 лет // Рудный Алтай. - 2010. - 19 окт. -  С. 3.

Биданова, А. Наследники легендарного импровизатора [Текст] / А.Биданова // Казахстанская правда. - 2012. - 16 ноября. -  С. 31.

Левина, Ф.  Великому композитору посвящается [Текст] / Ф. Левина // Вести Семей. - 2012. - 13 нояб. -  С. 2.

Шакабаев, Р.  Песни как жемчуг [Текст] / Р. Шакабаев  // Наше дело. - 2012. - 15 нояб. -  С. 10.

Ибраева, У.Поэтическое окружение Абая [Текст] / У.Ибраева // Вести Семей. - 2016. - 9 февраля. -  С. 4.

 

Интернет-сілтемелер

Интернет-ссылки

 

Әсет Найманбайұлы [Электрондық ресурс] : [өмірбаян] // Уикипедия – ашық энциклопедиясы : сайт. – Пайдалану орны : https://kk.wikipedia.org/wiki/Әсет_Найманбайұлы (23.02.2017)

 

Әсет Найманбаевтың өмірі мен шығармашылығы [Электрондық ресурс] : [өмірбаян] // massaget.kz – Жастар порталы : сайт. – Пайдалану орны : https://massaget.kz/okushyilarga/uy_tapsyirmasyi/26037/ (23.02.2017)

 

Әсет Найманбаев өлеңдері [Электрондық ресурс] : [өлеңдер] // bilim-all.kz_Білім алл - ақпараттық агентігі : сайт. – Пайдалану орны : http://bilim-all.kz/tag/olen?tag=Әсет%20Найманбаев%20өлеңдері (23.02.2017)

 

Әсет Найманбаев өмірбаяны, шығармашылығы [Электрондық ресурс] : [өмірбаян] // Сұрақ – Жауап сайты : сайт. – Пайдалану орны : https://surak.szh.kz/574707/әсет-найманбаев-өмірбаяны-шығармашылығы (23.02.2017)

 

Едилбаева, Г. Б. Ә. Найманбайұлының қисса – дастандары [Электрондық ресурс] / Г. Б. Едилбаева // Вестник КАСУ : сайт. – Пайдалану орны : http://www.vestnik-kafu.info/journal/6/221/ (23.02.2017)

 

ӘСЕТ НАЙМАНБАЙҰЛЫ (1867-1923) [Электрондық ресурс] : [өмірбаян] // Uniface қазақстандық ашық база қоры : сайт. - Пайдалану орны : http://www.uniface.kz/index.php?post=article&section=1&id=407 (23.02.2017)

 

АСЕТ НАЙМАНБАЙУЛЫ [Электронный ресурс] : [биография] // Историко-краеведческий сайт Шуак : сайт. – Режим доступа : http://shuak.kz/index.php?option=com_content&view=article&id=100&catid=52&Itemid=136&lang=ru (23.02.2017)

 

Асет Найманбайулы [Электронный ресурс] : [биография] // Википедия – открытая энциклопедия : сайт. – Режим доступа : https://ru.wikipedia.org/wiki/Асет_Найманбайулы(23.02.2017)

АСЕТ НАЙМАНБАЙУЛЫ [Электронный ресурс] : [биография] // kazinform.kz – Международное информационное агенство : сайт. – Режим доступа : http://www.inform.kz/ru/aset-naymanbayuly_a2205654 (23.02.2017)

Найманбайулы Асет (1867-1922) [Электронный ресурс] : [биография] // Централизованная библиотечная система города Семей : сайт. – Режим доступа : http://www.cbssemey.kz/index.php?option=com_content&view=article&id=547&lang=ru (23.02.2017)

 

Кожагулов, С. К. Литературное наследие А. Найманбайулы (проблемы жанра, художественной структуры, текстологии) [Электронный ресурс] : [реферат] / С. К. Кожагулов // Национальный научный портал республики Казахстан : диссертации : сайт. – Режим доступа : http://www.nauka.kz/page.php/upload/images/upload/files/prezentation_16092016_3.pptx?page_id=107&lang=1&month_to=12&year_to=2016&page=579 (23.02.2017)

Немцев М. С.

Немцев Михаил Сергеевич

Немцев Михаил Сергеевич (1956 ж. - 2019 ж.) - ақын, аудармашы, публицист, қоғам қайраткері, Қазақстан мен Ресей Жазушылар одағының мүшесі.

Шығыс Қазақстан облысы, Лениногорскі қаласында (қазіргі Риддер қ.) дүниеге келген. Ю. А. Гагарин атындағы мектеп-интернатта тәрбиеленеді. М.  Горький атындағы Мәскеу әдеби институтында тау-кен-металлургиялық техникумын, поэзия бөлімін аяқтайды. М. Немцев Қарулы Күштер қатарында әскери тілші қызметін атқарған.

Жиырма бес жылдан астам уақыт полиметалл комбинаты цехында, соның ішінде, он жылдай жерасты тау-кен өндірісінде жұмыс істейді.

Сайлау басшылығы лауазымдарына тағайындалып, ЛГОК «Қазмырыш»  ЖШС санаторий-профилакторийінде директор қызметін атқарған. Бүгінгі күні «Қазмырыш» ЖШС мұражайының Риддер филиалында меңгеруші, «Кенді Алтай жазушылары» қалалық әдеби бірлестігіне жетекшілік етеді. Өлеңді балалық шақтан жазады. Өскемен, Алматы, Санкт-Петербургте жарық көрген кітаптар мен жыр жинақтарының, қазақ, орыс және ағылшын тілдерінде шыққан «Голоса и краски Беловодья», «Кольцо Надежды, Веры и Любви» т.б. поэтикалық альбомдардың авторы.      

М. Немцев - көрнекті туған өлке тарихын зерттеуші, «Филипп Риддер и его время», «Риддерская концессия Лесли Уркварта», «Видописец Риддера» кітаптарының авторы; «Под вершинами Трех Братьев» (2012) очерктер кітабы авторларының бірі; «Абай күні» Халықаралық поэзия фестиваліне қатысушы (2000, 2001). Оның өлеңдеріне композитор Ю. Мальцев «За тамбуром последнего вагона» әндер циклін жазған.

«Свободной музы приношенье» өлеңдер сайысының «Лучший перевод стихотворений А.  С.  Пушкина и Абая Кунанбаева «Перевожу поэта» номинациясының (2006); ШҚО әкімінің «Облыс әдебиетін дамытуға қосқан үлесі үшін» сыйлығының (2007); «Алтын қалам – 2010» VII Мәскеу халықаралық поэзия сайысының лауреаты. А. П. Чехов атындағы, Мәскеу жазба ұйымының 55 жылдығы және ВЛКСМ-ның 90 жылдығы медальдарымен марапатталған. Петровскі ғылым және өнер академиясының академигі (Санкт-Петербург қ.). Риддер қаласының Құрметті азаматы.

2019 жылы 8 қазанда дүниеден өтті. 

М. С. Немцев шығармалары

 

Произведения Немцева М. С.

 

 

Кітаптар - Книги

 

 

Немцев, М. С. Родство[Текст]: стихотворения /М.С.Немцев. - СПб.: ЛИО РЕДАКТОР, 1995. - 48 с.

 

Немцев, М.С.Голоса Беловодья[Текст]: стихотворения  /М.С.Немцев. -  СПб.: ЛИО РЕДАКТОР, 1996. - 22с.

 

Немцев, М.С. «А все остальное слова!»  [Текст]: стихотворений / М.С. Немцев. - Алматы: Ана тiлi, 1998. - 96 с.

 

Немцев, М.С. «Так живу»[Текст]: лирика /М.С. Немцев. - СПб.: ЛИО РЕДАКТОР, 1998. - 45с.

 

Немцев, М. С. Одной из множества дорог [Текст] : стихотворения / М. С. Немцев. - Алматы : МРК, 2001. - 242 с.

 

Немцев, М.С. Балмочных Валентин Алексеевич [Текст] / М.С. Немцев // "Лениногорск литературный". - Лениногорск : Полиграф-Сервис, 2002. -  С. 32.

 

Немцев, М. С. "Лениногорск литературный" [Текст] : биографический справочник / М.С.Немцев. - Лениногорск : Полиграф-Сервис, 2002. - 167 с.

 

Немцев, М.С. Романов Александр Викторович [Текст] / М. С. Немцев // "Лениногорск литературный". - Лениногорск : Полиграф-Сервис, 2002. -  С. 85.

 

Немцев, М.С. Филипп Риддер и его время [Текст] : жизнеописание с историческими отступлениями / М. С. Немцев. - Риддер : Терра, 2006. - 166 с.

 

Немцев, М.С. Риддерская концессия Лесли Уркварта [Текст] / М. С. Немцев. - Риддер : Терра, 2008.  - 170 с.

 

Немцев, М.С. Бергальский лад [Текст] : старые и новые байки риддерских бергалов / М. С.Немцев. - Усть-Каменогорск : Медиа-Альянс, 2010. - 230 с.

 

Немцев, М.С. Матренин Соколок [Текст] : сборник стихотворений / М.С. Немцев ; худож. Ю. А. Калачев. - Усть-Каменогорск : Медиа-Альянс, 2010. - 76 с.

 

Немцев, М.С. Литературный Риддер [Текст] : биографический справочник / М. С.Немцев. - Усть-Каменогорск : Медиа - Альянс, 2012. - 245 с.

 

Немцев, М.С. В Быструшинской долине [Текст] : книга очерков / М.С. Немцев. - Усть-Каменогорск : Медиа-Альянс, 2014. - 446 с.

 

Немцев, М.С. Летопись Бергальской стороны [Текст] : из событий Риддерской истории / М. С. Немцев. - Усть-Каменогорск : Восток-Печать,  2015. - 398 с.

 

 

М. С. Немцевтің мерзімді басылымдар мен жинақтардағы жарияланымдары

 

Публикации М. С.Немцева в периодических изданиях и сборниках

 

 

Немцев М. Кому быть лидером [Текст] / Немцев М. // Лениногорская правда. - 1987 - 16 июня. -  16 июня. -  С. 2.

 

Немцев М. Хотите верьте, хотите нет [Текст] / Немцев М. // Рудный Алтай. - 1991. -  21 авг. -  С. 3.

 

Немцев, М. Баллада об Андреевском карьере : И.В.Журбе [Текст] : стихи / М.Немцев // Лениногорская правда. - 1995. - 22 нояб. -  С. 2.

 

Немцев, М. "Для меня высокая награда..." [Текст] : Стихи / М.Немцев // Рудный Алтай. - 1995. - 1 июня. -  С. 4.

 

Немцев, М. Кольцо надежды [Текст] : венок сонетов / М.Немцев // Рудный Алтай. - 1995. - 21,25 марта.

 

Немцев, М. Снегопад;  Признание;  Одиночество [Текст] : стихи / М.Немцев // Лениногорская правда. - 1995. - 28 янв. -  С. 2.

 

Немцев, М. Голоса Беловодья : Алтайский месяцеслов [Текст] : стихи / М.Немцев // Лениногорская правда. - 1996. - 13 нояб. -  С. 2.

 

Немцев, М. Начало дня [Текст] : Стихи / М.Немцев // Рудный Алтай. - 1996. - 30 июля. -  С. 3.

 

Немцев, М. Тихое счастье [Текст] : стихи / М.Немцев // Рудный Алтай. - 1996. - 16 мая. - С.3.

 

 

2000 -

 

Немцев, М. Поцелуй [Текст] : стихотворение / М.Немцев // Рудный Алтай. - 2000. - 17 февр. -  С. 4.

 

Немцев, М. У вагонного окна; Горнякам; Предзимье и др. [Текст] : [стихи] / М.Немцев // Простор. - 2000. - №10. -  С. 11-15.

 

Немцев, М. Открытие таланта [Текст] : [в Лениногорске состоялся авторский вечер поэта-музыканта и исполнителя Виктора Шатова, который завершился презентацией первого авторского магнитоальбома "Все возвратится на круги своя"] / Немцев М. // Рудный Алтай. - 2001. - 7 июля. -  С. 8.

 

Немцев, М. Исход [Текст] : стихи / М.Немцев // Рудный Алтай. - 2004. -  17 февр. -  С. 4.

 

Немцев, М. В тени Мальтийского креста [Текст] / М.Немцев // Вестник Казцинка. - 2005. -  13, 20, 27 мая. -  С. 6.

 

Немцев, М. По следу магистра [Текст] / М.Немцев // Рудный Алтай. - 2005. -  22 янв. -  С. 8.

 

Немцев, М. Приискатель Риддер [Текст] / М.Немцев // Простор һttp://prostor.samal.kz. - 2005. - №11. -  С. 139-155.

 

Немцев, М. Яркий след в жизни [Текст] / М.Немцев // Вестник Казцинка. - 2005. -  14 окт. -  С. 6

 

Немцев, М. Бергальские байки [Текст] / М.Немцев // Семь дней. - 2006. -  20, 27 окт. -  С. 8.

 

Немцев, М. Так-то вот! [Текст] : Бергальские байки / М.Немцев // Простор һttp://prostor.samal.kz. - 2006. - №6. -  С. 55-64.

 

Немцев, М. Михаил Из Абая [Текст] : перевод 14 марта 2006 года / М. Немцев М. // Нива . - 2006. - №8.

 

Немцев, М. Климент Первушин [Текст] / М.Немцев // Ақ Ертіс=Иртыш. - 2007. - №5. -  С. 62.

 

Немцев, М. Мой Риддер, мой Лениногорск [Текст] : стихотворение / М.Немцев // Звено Алтая:  история и современность [Текст]: к 90-летию Восточно-Казахстанского литературного объединения. - Усть-Каменогорск : Либриус, 2011. - С. 293-298.

 

Немцев, М. Солдатская работа разведчика из Риддера [Текст] : [об участнике войны Б. Рахимканове, земляке риддерчан] / М. Немцев // Рудный Алтай. - 2012. - 4 февр. -  С. 5.

 

Немцев, М. На передней линии тыла [Текст] : [о ветеране труда из г. Риддер Е. Алпысбаевой (Егизбаевой)] / М. Немцев // Рудный Алтай. - 2013. - 2 авг. -  С. 21.

 

Немцев, М. Женская улыбка в забое [Текст] / М. Немцев // Горно-металлургическая промышленность. - 2015. - № 9. -  С. 51-53.

 

Немцев, М. Именем народа! [Текст] / М. Немцев // Горно-металлургическая промышленность. - 2015. - №4. -  С. 64-69.

 

Немцев, М. Свинцовый характер [Текст] / М. Немцев // 7 дней. - 2015. - 28 мая. -  С. 5

 

 

М. С. Немцевтің өмірі мен шығармашылығы туралы әдебиеттер

 

Литература о жизни и творчестве Немцева М. С.

 

 

Шығыс Қазақстан Облысы [Мәтін] : энциклопедия. - Алматы : Қазақ энциклопедиясы, 2014. – Немцев Михаил Сергеевич: б. 568.

 

 

1990 -

 

Воронова,  В. "...Но трудно жить в предчувствии стихов" [Текст] : о новом сборнике М.Немцева "Родство" / В.Воронова // Рудный Алтай. - 1995. - 21 дек. -  С. 4.

 

Воронова, В. Кольцо Надежды, Веры и Любви [Текст] : / В.Воронова // Рудный Алтай, 21 марта 1995. - С.2.

 

Катаев, Ю. Звездное мгновение [Текст] : М.Немцев издал свою первую книгу стихов / Ю.Катаев // Лениногорская правда. - 1995. - 22 нояб. -  С.2.

 

Копылов, И.А. Малахитовая шкатулка // Ликбез, Барнаул, 9 ноября 1995.

 

От Лениногорска до Санкт-Петербурга [Текст] : [поэт М.Немцев готовит к изданию сборник стихов] // Рудный Алтай. - 1996. - 9 нояб. -  С. 4.

 

Тарлыкова, О. "Трудно домолчаться до стихов..." [Текст] : [о творчестве поэта М.С.Немцева] / О. Тарлыкова // Рудный Алтай. - 1998. - 24 дек. -  С. 3.

 

Анатольева, В. "За тамбуром последнего вагона..." [Текст] : [вышел первый магнитоальбом лениногорских авторов Ю.Мальцева и М.Немцева] / В.Анатольева // Рудный Алтай. - 1999. - 20 июля. -  С.2.

 

Поломошнова , Л. А у нас березы истекают соком [Текст] : о поэте,земляке лениногорцев М.Немцеве / Л.Поломошнова // Рудный Алтай. - 1999. - 29 апр. -  С. 3.

 

Поломошнова, Л. Михаил Немцев - в гостях у "Литеры" [Текст] : [о творчестве поэта М.Немцева] / Л.Поломошнова // Рудный Алтай. - 1999. - 4 нояб. -  С.4.

 

 

2000 -

 

Корчина, Л. "Так и живу, не зная промедленья" [Текст] : [о творчестве М.Немцева] / Л.Корчина // Рудный Алтай. - 2000. - 17 февр. -  С. 4.

 

Поломошнова, Л. Единство кисти и пера [Текст] : в Лениногорске состоялась презентация нового альбома восточноказахстанского поэта, члена Союза писателей России Михаила Немцова. / Л. Поломошнова // Лениногорская правда. - 2000. -  3август. - С. 2.

 

Первушин, К. Пока владею я стихом певучим... [Текст] : [к выходу в свет книги Михаила Немцева "Одной из множества дорог"] / К.Первушин // Лениногорская правда. - 2001. - 15 июня. -  С. 6

 

Михеева , Н. Титул барона и орден в придачу [Текст] / Н.Михеева  // Рудный Алтай. - 2004. -  30 окт. -  С. 8.

 

Поломошнова, Л. Поэт-исследователь [Текст] / Л.Поломошнова // Рудный Алтай. - 2004. -  17 февр. -  С. 4.

 

Ситникова, Л. В царстве клио [Текст] / Л.Ситникова // Семь дней. - 2004. - 20 февр. -  С. 6.

 

Поминова, Е.И. О творческом пути Михаила Немцева[Текст] / Е.И.Поминова // Литература Восточного Казахстана. История и современность. - Усть-Каменогорск, 2005. - С. 130-143.

 

Анин, П. Талант под стать Алтайским горам [Текст] / П.Анин // Рудный Алтай. - 2006. -  10 июня. -  С. 8

 

Безрукова, Н. Певец Беловодья [Текст] / Н.Безрукова // Семь дней. - 2006. -  9 июня. -  С. 6.

 

Егоров, А. Звездный час поэтов [Текст] / А.Егоров // Рудный Алтай. - 2006. -  15 июля. -  С. 8.

 

Толысбаева, Ж. Ж. Венок сонетов в пространстве жанрового эксперимента современной казахстанской поэзии [Текст] / Ж. Ж. Толысбаева // Евразия. - 2006. - №2. -  С. 55-63.

 

Андриянова, З. С. Риддер литературный [Текст] / З. С. Андриянова // Кітапхана әлемі=Мир библиотеки. - 2007. - №1. -  С. 23-24.

 

Кратенко, А. Филипп Риддер и Михаил Немцев[Текст]: знакомство через 220 лет.../ А. Кратенко // Рудный Алтай. - 2007. - 28 апр. - С. 12.

 

Маципуло, А. Певец Беловодья [Текст] : писателю и краеведу из Риддера М. Немцову - 55 лет / А. Маципуло // Устинка плюс. - 2011. - 26 мая. -  С. 11.

 

Смирнова, З. И. Пора юбилеев [Текст] : [о творческом вечере, посвященном М. С. Немцеву] / З. И. Смирнова // Мәдениет жаршысы  / Шығыс Қазақстан облыстық мәдениет басқармасы=Управление культуры Восточно-Казахстанской области. - Өскемен, 2011. - N 5. -  С. 31-32.

 

Троценко,  Л. Российский видописец Риддера [Текст] : [о новой книге "Видописец Риддера" М. Немцева, в т. ч. о посещении г. Риддера императором Александром I] / Л. Троценко // Рудный Алтай. - 2011. - 25 окт. -  С. 5.

 

Вологодская, Г. Мастер рудного пейзажа [Текст] : в Риддере музейную экспозицию истории горного дела пополнили копии рисунков начала XIX века. Судьбу их автора – петербургского художника Василия Петрова – по крупицам собрал восточно-казахстанский писатель-краевед Михаил Немцев / Г. Вологодская // Рудный Алтай. - 2014. - 25 марта. -  С. 4.

 

Кулев, И. Они воспевают край родной [Текст] : [о поэтах и прозаиках г. Риддер] / И. Кулев // Рудный Алтай. - 2015. - 28 авг. -  С. 12.

 

Недобиткова-Бельская М. К.

Недобиткова-Бельская М. К. Недобиткова-Бельская Мария Карповна (1925) - жазушы, Ұлы Отан соғысына қатысушы.

1925 жылы 7 сәуірде Алтай өлкесінің Покровка ауылында, қарапайым шаруа отбасында дүниеге келген. Орта мектепті Риддер қаласында бітірген. Балалық шағы аштық пен қиыншылыққа толы болған. Сондықтан көп жұмыс істеген.

Соғыс жылдарында Мария эвакуацияланған Лениногорск (қазіргі Риддер) қаласындағы Люберцы электротехника зауытына жұмысқа орналасады. 1944 жылдың көктемінде Мария Карповна Люберцы зауытымен бірге Мәскеуге барады. Зауыттағы тәртіп қатаң болды. Қыздар асханада үш ауысымда жұмыс істеді. Бала кезінен ол ән айтуды ұнататын және таза, жақсы дауысқа ие болды, соның арқасында ол тыңдаудан сәтті өтіп, Пятницкий атындағы мемлекеттік орыс халық хорына қабылданды. Мария Карповна екі рет майданға аттанады. 1944 жылдың қыркүйегінде Мария Екінші Балтық майданының 33-ші батальонында азаматтық борышын өтей бастады. Латвияны азат ету үшін шайқастар болды. Олардың батальоны елді мекендерді азат ету үшін алдыңғы майдан шебінде болды.

Соғыс аяқталғаннан кейін Мария Карповна Қиыр Шығысқа аттанып, Горький атындағы облыстық драма театрының театр бөліміне оқуға түседі. Бөлім жабылған кезде Мария Мәскеудегі Пятницкий атындағы хорға оралуды ұйғарды. Бірақ ол жерде де ұзақ тұрақтамай, үйіне Риддерге оралды.

Өмірдің түрлі құлдырауынан кейін Мария Карповна Өскемен қаласына қоныс аударып, Қорғасын-мырыш комбинатының (қазіргі ҚАЗЦИНК) орталық химиялық зертханасына жұмысқа орналасты.

Мария Карповна жазушылық жолын зейнеткерлікке шыққан кезде бастады. Оның алғашқы жарияланған шығармасы «Аринаның балалары» повесі болды. Одан кейін «Соңғы аңшылық», «Дуэль», «Қасқыр» және т.б. хикаялар сериясы жалғасты. Содан кейін көптен күткен қатты мұқабалы «Мен өмір сүремін және есімде» кітабы жарық көрді, оған бұрыннан белгілі әңгімелер мен романдары жинақталды.

Мария Карповна Недобиткова-Бельская ІІ дәрежелі Отан соғысы ордені мен мерейтой медальдарымен марапатталған.

 

Произведения Недобитковой-Бельской М. К.
М.К. Недобиткова-Бельская шығармалары 
 
Бельская, М. К. Дети Арины : повесть / Бельская Мария Карповна. - Барнаул : Алт. кн. изд-во, 1991
Недобиткова-Бельская, М. К. Живу и помню : Повести / Недобиткова-Бельская М. К. - Усть-Каменогорск : Автор-К, 2002.
Недобиткова-Бельская М. КЖиву и помню : [роман-эпопея] / М. К. Недобиткова-Бельская. - Усть-Каменогорск : Медиа-Альянс, 2004
Недобиткова-Бельская, М. Клочок земли; Колька : рассказы / Недобиткова-Бельская М. // Восток. - 2006. - №2. - С. 149-154
 Мақалалар-Статьи 
 
Кратенко, А. Сага о времени и несчастной любви : [Вышла в свет книга Марии Недобитковой "Живу и помню"] / Кратенко А. /Рудный Алтай. - 2002. - 20 июля. - С. 3.
Минченко, Е. Она защищала Родину и написала книгу : [о писательнице М. Бельской] / Е. Минченко. - Текст // Рудный Алтай. - 2016. - 11 февраля. - С. 18.

 Интернет ресурстар
Интернет-ресурсы 
 
Бельская М. К. Воспоминание о ГУЛАГе [Электронный ресурс] : [автобиография] : сайт. - Режим доступа - https://www.sakharov-center.ru/asfcd/auth/?t=page&num=1347 (08.02.2022)

                            

Нестеров А. В.

Нестеров Алексей Васильевич (1951-1997) - журналист, ақын, прозашы, Қазақстан Республикасы журналистер одағының мүшесі.

1951 жылы дүниеге келген. Мамандығы дәрігер. Журналистік оның екінші мамандығына айналды. А. В. Нестеровтың суреттері мен өлеңдері Шығыс Қазақстан облысы Семей қаласында шығатын «Иртыш», «Голос народа», «Спектр», «Слово», «Новое слово» тәрізді газеттерге жарияланды. Республикалық «Шмель», «Караван» басылымдарында жарияланған әзіл-сықақ әңгімелердің авторы. Кейін осы шығармаларын жинақтап «Скоморох из Семея» атты жинағын шығарды.

1997 жылы қайтыс болды.

 

А. В. Нестеров шығармалары

Произведения Нестерова А. В.

 Кітаптар - Книги

Памяти Алексея Нестерова [Текст] // Голос народа. - 2002. - 18 янв.- С.11.

Писатели Семипалатинского региона [Текст] // Семипалатинск, 2006. - Алексей Нестеров: с. 55.